AHAMENİŞ UYGARLIĞI
AHAMENİŞ UYGARLIĞI
Ahameniş İmparatorluğu (Persler)
Ahameniş Hanedanın Başkenti Taht-e Camşid (Persepolis)
Akamanış Hanedanı (Ahameniş Hanedanı ya da Pers İmparatorluğu), (Farsça: هخامنشیان Hakhāmanishiyān; M.Ö. 550 - M.Ö. 330),
Pers İmparatorluğu terimi
1935'te ülke adının Persia'dan İran'a değiştirilmeden önceki tarihlerde İran platosunu yönetimi altında bulunduran çok sayıdaki hanedana verilen ortak isimdir.
Akamanışlar II.kyros medleri yıkarak M.Ö. 550'de pers impratorluğunu kurmuştur. Döneminde çok güçlü bir imparatorlukken Büyük İskender'in seferi ile Persler yenilmiş ve imparatorluk sona ermişti.
M.Ö. 5.yy'da Persler II. Keyhüsrev önderliğinde birleşerek kuzeydeki Medleri yıkmış ve bir devlet haline gelmişlerdir. Bundan sonra Keyhüsrev fetih hareketlerine girişmiştir. Bu fetihlerde ise Babil, Fenike gibi zengin yerleri fethedip ülkeyi zengin bir krallık haline getirmiştir. Ermenistan'ı, Lidya'yı ve Krezus'ünservetini ele geçirip tüm Anadolu'yu hakimiyeti altında birleştirmiştir. Anadolu'yu ele geçridikten sonra Babil üzerine saldırmış ve orayı da fethedip kendini Babil kralı ilan etmiştir. Bundan sonra ise Mısır'a saldırma hazırlıklarına başlamış, kuzeydoğuyu sağlamlaştırmak için iki kabileyle savaş yapmış ve bu savaşlar da kabileler direniş göstermişler, Keyhüsrev de bu savaşta hayatını kaybetmiştir.
Yerine ise oğlu Kambis geçmiştir. Kambis devrinde Mısır fethedilmiş, Kartaca'ya kadar Pers ordusu ilerlemiş, ancak Kartacalıları geçememiştir. Kambis döneminde İranlı kabileler ayaklanmışlardır, bunlar Gomata isimli bir Med rahibinin başını çektiği mecusiler dir.
Kambis Mısır dönüşü ölmüş, yerine ise ünlü Pers İmparatoru I. Darius geçmiştir. İlk olarak kabile isyanlarını bastırmış ve çeşitli alanlarında devrim niteliğindeki hareketlere girişmiştir. I. Darius da fetih hareketlerine girişmiş, doğuda Hindistan'a dayanmıştır İmparatorluk sınırları. Kafkasya'ya doğru Türklerin ataları olan İskitlere karşı da sefer yapmış, ama başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Daha sonra batıya yönelip, Trakya, Makedonya ve Ege'ye saldırıp buraları ele geçirmiştir. Bunun üzerine Spartalılar, Darious ve oğlu Kserkes'e karşı Salamis Deniz Savaşı'nı yapmışlardır.Salamis Deniz savaşında elde edilen ganimetlerin bütünü İskenderin fethinde ele geçirilmiştir.
II. Artakserkes döneminde devlet hızla çözülmeye başlamış, İmparatorluk'ta ayaklanmalar olmuş, Mısır bağımsızlığını ilan etmiştir. İsyanlar güçlükle bastırılmış, ama daha sonra III. Darius döneminde Persler İmparatorluğu'na Büyük İskender son vermiştir.
Anadoluya hakim olan perslerin satrapları ülkeyi imar etmek için çaba göstermişlerdir.Bu çalışmalar sırasında Bodrum da yapılan Mausoleum (Mozole kral mezarı) dünyaca ünlü eserlerden biridir.
Genel bilgiler
Persler:
1. Avrupa kökenli bir kavimdir
2. Ülke yönetimi merkezi ve mutlak monarşiye dayanıyordu.
3. Kral, tanrı Ahuramazda'nın yeryüzündeki temsilcisi.
4. Ülke toprakları Satraplık denen eyaletlere ayrılır ve başlarına merkezden bir vali gönderilirdi.
5. İlk divan teşkilatını kurdular.
6. Mezopotamya'dan aldıkları çivi yazısını kullandılar.
7. İlk posta ve istihbarat teşkilatını kurdular.
8. Mısır, Mezopotamya ve Anadolu kültüründen etkilendiler.
9. Zerdüştlük (Mecusilik) denen bir dine inanıyorlardı.
10. Mezopotamya ve Mısır'ın tamamına Hindistan'ın bir kısmına hakim oldular.
11. Anadolu'yu egemenlik altına alıp İyon şehir devletlerini ele geçirmek istemeleri İskender'in Pers (İran) seferine çıkmasına neden oldu.
12. Bu sefer sonunda da Persleri M.Ö. 330'da Büyük İskender yıktı.
