CUMHURİYET DÖNEMİNDE BATILAŞMA HAREKETİ
Cumhuriyet Döneminde Batılaşma Hareketi
Cumhuriyet’e gelinceye dek, batılılaşma, gerilemeye başlamış olan Osmanlı Devletindekibu geriliğin nedeni olarak görülen kurumların yanına batı tarzı kurumlarıkoymak olarak görülüyordu. Ancak belli alanlarda yeni kurumlar açmak, çağdaşlaşmakiçin yeterli olmuyordu. Eski ile yeninin bir arada oluşu, yenilik hareketlerini baltalıyordu.
Batılılaşma, Kurtuluş Savaşının ardından Osmanlı İmparatorluğunun sona erdirilip,Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması ile yeni bir döneme girdi. Büyük ÖnderAtatürk’ün başlattığı devrimlerle batılılaşmanın anlamı "çağdaş uygarlık düzeyineulaşma" başka bir deyişle “çağdaşlaşma” olarak belirginleşti.
Saltanat kaldırıldı, Dünyanın en ileri yönetim sistemi olan Cumhuriyet benimsendi,çağdışı kalmış olan medreseler, şerî mahkemeler, tekke ve zaviyeler kapatıldı; dinselhukuk kaldırıldı. Lâik temellere dayalı bir hukuk sistemi getirildi. ÖğretimBirliği Yasası (Tevhid-i Tedrisat) çıkarılarak, lâik bir eğitim sistemi kuruldu. Okuryazar sayısının artmasında en önemli unsurların başında alfabe değişikliği gelir.Arap alfabesi bırakılarak, öğrenilmesi daha kolay olan Latin harfleri benimsendi.Millet Mektepleri ve Halk Odaları açılarak okur yazar sayısı arttırıldı.
Daha önce her alanda görülen ikilik ortadan kalktı. Böylece bir yandan ulusal kültürgeliştirilirken, bir yandan da çağdaş uygarlık düzeyine çıkmak, sonra da bilimin ışığındabu düzeyi aşmak için yoğun çabalara girişildi.
Ulusal kültürün araştırılması ve yaygınlaştırılması için özerk birer kurum kimliğindeTürk Tarihi Tetkik Cemiyeti, Türk Dili Tetkik Cemiyeti kuruldu. Halkevleriaçıldı. Üniversite reformuyla bilimsel temellere dayanan araştırmalar yapacak,ülkenin ihtiyaç duyduğu teknokratları yetiştirecek, ülkeyi çağdaş uygarlığa taşıyacakaydınları yetiştirmek üzere darülfünundan üniversiteye geçildi.
Çağdaş dünyada Türk kadınının gerçek yerini alması için yasal düzenlemeler yapıldı.Devletçilik adıyla yeni bir iktisat politikası izlenerek, ekonomik kalkınmaya büyükbir önem verildi. Kısacası, Batılıların Türk Mucizesi adını verdikleri bir değişimAtatürk’ün sayesinde gerçekleştirildi.
Özet
Türkiye’de batılılaşma hareketinin başlangıcı, Osmanlı Devletinin gerileme dönemi olan18. yüzyıla uzanır. Çünkü padişahlar ve devlet adamları ülkenin batıdan geride kaldığını; çözümünse,her alanda gerek duyulan yenilikleri yapmak olduğunu görmeye başlamışlardır.Yeniliklerin başlaması I. Mahmut’a dek gider. Bu dönemde batı tarzındaki ilk okul sayılabilecekHendesehane açılır (1731). Bunu III. Mustafa, III. Selim ve II. Mahmut dönemlerindeyapılan yenilikler izler.
3 Kasım 1839’da ilân edilen Tanzimat Fermanı ile batılılaşmanın, batı tarzdaki düzenlemelerindevletçe kabulü ve bunun duyurulduğu görülür. Artık batılı devletlerde uyulan temelhak ve özgürlükler de güvence altına alınmıştır. Yaşamın her alanında yenilik ve düzenlemeleryapılmıştır.Yeni Osmanlılar adı verilen, mutlak monarji karşıtı gençlerin mücadelesi sonunda 23Aralık 1876’da anayasalı bir döneme girildi.Ancak kısa sürdü.Fakat Anayasa âdeta ülke sorunlarınınçözümünde sihirli bir değnek olarak algılandı. Ülkedeki istibdat yönetimindenbunalan gençler, yeni bir özgürlük mücadelesini başlattılar ve 23 Temmuz 1908’de askerlerinde yardımıyla II. Meşrutiyeti bu amacı gerçekleştirdiler. İttihat ve Terakkiciler ülkeyiçağdaşlaştırmak için çeşitli alanlarda reformlar yapmaya devam ettiler.Tüm bu yenilikler çağdaşlaşmak için yeterli olmadı. Devletin ve toplumun çağdaş bir yapıyakavuşturulması ancak Cumhuriyetle birlikte, Atatürk devrimlerinin sonucunda gerçekleştirilebildi.
Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar
Berkes, Niyazi. Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara: 1973.Bilim, Cahit. "Osmanlı Devletinin Çağdaşlaşma Hareketleri", Sosyal Bilgiler 1, Eskişehir,1986.Karal, Enver Ziya. Osmanlı Tarihi, c. 5-8, Ankara: 1977.Karpat, Kemal. Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul: 1967.Lewis, Bernard. Modern Türkiye'nin Doğuşu (Çeviren: Metin Kıratlı), Ankara:1970.Tanör, Bülent. Osmanlı Türk Anayasal Gelişmeleri, İstanbul: 1992.Tunaya, Tarık Zafer. Hürriyetin İlânı, İstanbul: 1959.
