OSMANLI ASKERi TEŞKiLATI
OSMANLI ASKERi TEŞKiLATI1. Kuruluş Devri’nde Osmanlı Asker; Teşkilatı
Osmanlı askeri teşkilatında Türkiye Selçukluları, ilhanlılar ve Memlüklerin etkisi görülmektedir. Osmanlı Devleti nin ilk zamanlarında fetihler, aşiret kuvvetleri, gönüllüler, Alperenler ve akıncılar tarafından yapılıyordu. Fakat bu kuvvetler kale kuşatmalarında yetersiz kalıyor ve kuşatmalar çok uzuyordu. Özellikle Bursa kuşatmasının çok uzun sürmesi üzerine, düzenli orduya geçilmesi ihtiyacı doğdu.
Orhan Bey zamanında ilk düzenli birlikler olarak "yaya" ve "müsellem" orduları kuruldu. Yayalar piyade, müsellemler de atlı birliklerdi
Osmanlıların Rumeli’ye geçişiyle birlikte bu kuvvetler de yeterli olmadı. Bunun üzerine I. Murat döneminde "Yeniçeri Ocağı"
kuruldu.
2. Yükselme Devri’nde Osmanlı Askeri Teşkilatı
Osmanlı askeri teşkilatı, kara ve deniz kuvvetleri olarak iki bölümden oluşuyordu.
Kara Ordusu
Osmanlı Devleti’nin kara ordusu üç bölümden meydana geliyordu.
I. Kapıkulu Askerleri
Osmanlı Devleti’nde Rumeli’deki fetihlerle birlikte daha çok askere ihtiyaç duyulunca savaş esirlerinin alınmasıyla Yeniçeri Ocağı oluşturuldu. Savaş esirleri daha sonraki dönemlerde ihtiyacı karşılamayınca II. Murat döneminde "devşirme" yöntemi uygulanmaya başladı. Kapıkulu Ocakları zamanla hem ordunun, hem de yönetimin önemli bir kolu oldu. Devşirilen Hristiyan çocuklar, önce Müslüman bir ailenin yanında eğitilir, daha sonra Acemi Oğlanlar Ocağı nda yetiştirilirdi. Devşirmeler, hem sarayda, hem de askeri birliklerde görev yapıyorlardı. Kapıkulu askerleri, istanbul’da veya sınır boylarındaki kalelerde otururlar, görevleri karşılığı devletten üç ayda bir ulufe denilen maaş alırlardı. Kapıkulu askerleri piyade ve süvari şeklinde iki bölümden oluşuyordu:
a. Kapıkulu Piyadeleri
Acemi Oğlanlar Ocağı: Kapıkulu Ocaklarına asker yetiştirmek amacıyla kurulmuştu. Devşirme yoluyla toplanan Hıristiyan çocuklar. Türk ailelerinin yanında yetiştikten sonra Acemi Oğlanlar Ocağı’na alınırlardı
Yeniçeri Ocağı: Kapıkulu askerleri içinde en çok bilinen ve en itibarlı ocaktı. Yeniçeriler, savaş olmadığı zamanlarda Divan muhafızlığı yaparlar, istanbul’da güvenliği sağlarlar ve sınır boylarındaki kalelerde üç yıl koruyucu olarak kalırlardı Padişah, ilk defa tahta çıktığında yeniçerilere "cülus bahşişi" dağıtırdı. Yeniçeriler, emekli olmadan evlenmezler ve askerlikten başka bir işle uğraşmazlardı
Cebeci Ocağı: Yeniçerilerin, silahlarının yapımı ve onarımıyla görevliydi.
Topçu Ocağı: Top dökmek ve topçuluğa gerekli malzemeleri hazırlamak görevini yerine getiriyordu
Top Arabacıları: Top arabalarını yapar ve topları taşırlardı
Humbaracılar: Havan denilen topları ve humbara adı verilen e! bombalarını yapar ve kullanırlardı
Lağımcılar: Kale kuşatmalarında fitil döşeyerek kaleyi yıkma işini yaparlardı.
b. Kapıkulu Süvarileri
Kapıkulu askerlerinin atlı sınıfını oluştururlardı Yeniçeriler arasından seçilirler ve ulufe alırlardı Fakat derece ve ulufe yönünden yeniçerilerden üstün idiler. Altı bölükten meydana gelen süvarilerden sipahi ve silahtarlar, savaşta padişahın çadırını, sağ ve sol ulufeciler saltanat sancaklarını, sağ ve sol garipler de ordunun ağırlıklarıyla hazineyi korurlardı
II. Eyalet Askerleri (Tımarlı Sipahiler)
Eyalet askerleri, tımarlı sipahilerden oluşuyordu. Dirlik sistemine göre, sipahiler topladıkları vergilere karşılık devlete asker yetiştiriyorlardı. Tımarlı sipahiler, Osmanlı ordusunun en büyük, en güçlü ve hareketli birlikleriydi. Dirlik sahiplerinin yetiştirmek zorunda olduğu, atı ve silahı olan. savaşa hazır durumda bulunan askerlere cebelü denirdi. Tımarlı sipahiler tamamen Türklerden meydana geliyordu. Diğer zamanlarda kendi işleriyle uğraşan tımarlı sipahiler, sefer emri geldiğinde savaşa giderlerdi. Kanuni döneminde 12 bin yeniçeriye karşılık, 100-150 bin kadar tımarlı sipahi vardı.
III. Bağlı Beylik Ve Ülkelerin Kuvvetleri
Savaş zamanlarında Kırım. Eflak ve Boğdan askerleri de Osmanlı ordusunda görev yaparlardı. Bunlar içinde en önemlisi Kırım kuvvetleriydi. Zamanla akıncı birliklerin yerini de alan Kırım kuvvetleri, vurucu güç olarak görev yapıyorlardı, Osmanlı Donanması Orhan Bey devrinde Karamürsel’de tersane kuruldu (1327). Osmanlı Devleti. Karesioğullarmın topraklarını aldıktan sonra bir donanmaya sahip oldu. 1350’lerde de Edincik deniz üssü kuruldu, l, Bayezid döneminde de Gelibolu tersanesi yapıldı Osmanlı denizciliği Fatih’in 400 parçalık bir donanma oluşturma-sıyla daha da güçlendi.
Kanuni devrinde Barbaros Hayrettin Paşa’nın Osmanlı hizmetine girmesiyle Osmanlılar. Akdeniz’de en üstün güç oldular. Osmanlı gemileri istanbul. Süveyş, Gelibolu. Basra Rusçuk, Sinop ve izmit tersanelerinde yapılıyordu.
VAKIF SiSTEMi
Osmanlı Devleti’nde. toplumun bazı ihtiyaçlarının karşılanması zenginlerin kurdukları vakıflara bırakılmıştırKişilerin sahip oldukları mallarının tamamını veya bir kısmını halkın yararına sunmasına vakıf denir.
Tarihin seyri içinde vakıflar, sosyal, ekonomik, eğitim, sağlık, sanat, mimari, ulaşım ve bayındırlık alanında önemli rol oy namışlardır.
