ders-konulari

OSMANLININ KURULUŞ DEVRİ

OSMANLI KURULUŞ DEVRİ

GİRİŞ: Anadolu (Türkiye) Selçuklularının 1308 yılında ortadan kalkmasıyla beraber, özellikle batı Anadolu’da beylikler arasında, Türk birliğini yeniden oluşturmayı amaçlayan mücadeleler kızışmıştır. İşte bu mücadelelerin neticesinde Anadolu’da Osmanoğullarının yıldızı parlayacak ve altı yüzyılı aşan muhteşem bir Türk devletine tanıklık edecektir.
Söğüt’te temeli atılan Osmanlı Devleti, hakimiyeti altındaki ülke sınırlarını XVI. Yy içinde en geniş boyutlara ulaştırmıştır.Bugün dünya haritası üzerinde yer alan:
Macaristan, Slovanya, Hırvatistan, Bosna Hersek, Sırbistan, Karadağ, Kosova, Makedonya, Arnavutluk, Romanya, Bulgaristan, Yunanistan, Türkiye, Moldavya, Ukrayna, Kırım, Dağıstan ve Kafkaslar, Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, Irak, Suriye, Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar, Umman, Kuveyt, Yemen, İsrail, Lübnan, Birleşik Arap Emirlikleri, Ürdün, Sudan, Mısır, Etiyopya, Somali, Eritre, Libya, Tunus, Cezayir, Kıbrıs, İran’ın batı kısımları, kısaca Basra’dan Viyana’ya, Kafkasya’dan Fas’a, Kırım’dan Yemen’e kadar olan coğrafya üzerindeki bütün devletler Osmanlı devletinin sınırları içerisinde idi.
Osmanlı devleti, iki imparatorluk, onlarca devlet ve bir çok beyliğe son vermiş, devrinin bir çok büyük devletini dize getirmiştir.

OSMANLI KURULUŞ DEVRİ

Kuruluş Dönemi Hükümdarları:
> Osman Bey(1281-1324)
> Orhan Bey(1326-1362)
> I. Murat(1362-1389)
> Yıldırım Beyazıt(1389-1402)
> Çelebi Mehmet(1413-1421)
> II. Murad(1421-1451)

Osmanlı Beyliğinin Kuruluşu
Osmanlılar Oğuzların Kayı boyuna mensuptur.Kayı güç ve kudret sahibi demektir. Oğuz inanışına göre Kayı Han Osmanlıların atasıdır. Kayılar, Oğuzların sağ kolda yer alan Bozokların, Günhan kolunun en büyük boyudur. Kayı Han Oğuz Kağan’ın en büyük oğludur. Bu durum Kayılara diğer Oğuz boyları arasında itibar sağlamıştır.Kayı boyunun damgası ( I-Y-I ) dır. 

Kayıların Anadolu’ya Gelişi
Kayılar Selçuklularla birlikte İran yaylasına geldiler.Malazgirt savaşından sonra Anadolu’nun fethine katıldılar.Moğol istilası ile birlikte Anadolu’ya göç etmişlerdir.Anadolu’da Ahlat yöresine yerleştiler.Başlarında Süleyman şah olduğu halde güneydoğu Anadolu’ya geçtiler. Süleyman şah Halep’e giderken Fırat’ta boğulmuş ve Türk mezarı da denilen Caber kalesine defnedilmiştir.Babasının ölümüyle Kayıların bir kısmının başına Ertuğrul Gazi geçmişti.(Kayıların bir kısmı ayrılarak Urfa-Viranşehir, Mardin- Derik arasındaki Beriyye bölgesine, bir kısmı da Anadolu’ya dağılmıştır)Kayılar 1230 Yassı çemen savaşında Anadolu Selçuklularının yanında yer aldılar.Savaştan sonra Ertuğrul Gazi yönetimindeki kayılar I. Alaaddin Keykubat tarafından önce Ankara yakınlarındaki Karacadağ bölgesine daha sonra Bizans sınırında Söğüt, Domaniç bölgesine uçbeyliği olarak yerleştirildiler.

Osmanlı beyliği kurulduğunda balkanlardaki Genel Durum
Balkanlarda siyasi birlik yoktu.Balkan devletleri kendi aralarında savaşlar yapıyorlardı.Var olan devletler şunlardır:
1. Bulgar Krallığı
2. Sırp Krallığı
3. Macar krallığı

En güçlü devlet Sırp Krallığı idi.Bunların dışında Bosna Hersek,Eflak,Boğdan,Erdel ve Arnavutluk beylikleri gibi küçük devletlerde vardı.Trakya ve mora ise Bizans egemenliğinde idi.

Öte yandan Bizans eski gücünü kaybetmiş, ancak siyasi varlığını devam ettirebilmek amacıyla Balkan devletleri ile mücadele halindeydi.Devletin başında Paleoglar sülalesi bulunuyordu.Kendi içinde de taht mücadeleleri sürüyordu.Yerel yöneticiler (Tekfurlar) merkezi yönetimi dinlemiyordu.halk ağır vergiler altında eziliyordu.İç ve dış ticaret Venedikliler ve Cenevizlilerin eline geçmişti.

Anadolu’nun Genel Durumu
Osmanlı Beyliği kurulduğu yıllarda Anadolu Türk beylikleri kendi aralarında mücadele halindeydi.Anadolu Selçuklu Devletinden ayrılan yirmiye yakın beylik vardı.

Trabzon Rum Devleti Karadeniz bölgesine hakimdi.Ancak doğal engeller genişlemesine müsaade etmiyordu.İlhanlılara vergi veriyorlardı.

Anadolu’nun doğusunda bulunan ilhanlılar bölgenin en güçlü devleti idi.1299 da bir çok Anadolu beyliği bağımsızlığını ilan edince etkisi azaldı.

Anadolu’nun güneyinde Memluk Devleti vardı. Suriye,Mısır ve Arabistan’a hakimdi.

Osmanlı Devletinin Kuruluşunu ve Gelişmesini Hazırlayan Nedenler
1. Coğrafi Konum:Osmanlıların yerleştiği uç bölgesi devletin kuruluşunda ve gelişmesinde çok faydalı olmuştur.Moğolların tesir alanının dışında kalmışlardır.Ayrıca zayıf Bizans sınırındadır.
2. Osmanlı Hanedanının Özelliği: Osmanlı kuruluş dönemi padişahları teşkilatçı ve siyasi dehaya sahipti.
3. Komşu Beyliklerin yakın davranması:Diğer beylikler Bizans’a karşı gaza ve cihatta bulunan Osmanlı Beyliğine büyük sevgi duyuyorlardı.
4. Osmanlı Devlet Teşkilatının Mükemmelliği:askeri, Adli, İktisadi ve Ticari teşkilat sağlam esaslar üzerine oturtulmuştu.
5. Osmanlı Hakimiyetinin Taksim Edilmemesi:daha önceki Türk devletlerinden farklı olarak topraklar hükümdar ailesinin değil hükümdarın malı sayılmıştır.Bu durum merkezi yönetimi güçlendirmiştir.
6. Bizans’ın Durumu:IV. Haçlı seferinden sonra Bizans karışıklıklardan kurtulamamıştır. Bizans’ın zayıflaması Osmanlı devletinin işine yaramıştır.
7. Osmanlıların İskan Siyaseti:Osmanlılar fethettiklere yerlere sistemli bir iskan siyaseti uygulanışlardır.Doğudan Moğolların önünden kaçıp gelen Türkmenler bu durumu kolaylaştırmıştır.Fethedilen bölgeler kısa zamanda Türkleştirilmiştir.
8. Fethedilen Bölgelerde Halka İyi Davranılması:Fethedilen bölgelerde yerli halka müsamahalı davranılmıştır.
9. Fethedilen Toprakların Taksim ve İdaresi:Osmanlılar Rumeli’de ele geçirdikleri toprakları miri arazi haline getirmiş böylece halkı senyor baskısından keyfi vergilerden kurtarmıştır.Dini kurumların mallarına dokunmamıştır.
10. Osmanlı Ordusunun Güçlülüğü:Osmanlı ordusu devrinin en disiplinli ve güçlü ordusudur.
11. Gaza ve cihat Anlayışı:Gaza ve cihat anlayışı fetihleri kolaylaştırmıştır.

Ertuğrul Bey Dönemi
Kayılar önceleri Çobanoğulları Beyliğine bağlıydı. Çobanoğulları ise Anadolu Selçuklularına bağlıydı. Yapılan fetihler sonucunda Söğüt, Domaniç, Ermeni Derbendi Kayılara verildi.Ertuğrul Gazi ölünceye kadar(1281) Anadolu Selçuklularına bağlı kaldı.

Osman Bey Dönemi (1281-1324)
Selçuklu Sultanı Osman Bey’e Söğüt ve havalisini vererek, Osman Beyin aşiret reisliğini kabul etti.1281 yılında kayı boyunun yönetimine geçen Osman Bey Ahi’lerin en saygın kişisi Şeyh Edebâli’nin kızı Mal Hatun ile evlendi.Böylece bölgedeki Ahiler ve dervişlerin desteğini kazandı.

Osman Bey Söğütten sonra Bilecik, Karacahisar, İnegöl’ü aldı.Başkenti

Bilecik’e taşıdı.(1288)

1299’da bağımsızlığını ilan etti.Selçuklu sultanı III. Alaaddin Keykubat’ın İlhanlı hükümdarı Gazan Han kuvvetleri tarafından tutulup İran’a götürülmesi üzerine Selçuklu ulemalarından bazıları ve bölgedeki Türkmen beylerinden bir kısmı oğuz geleneğine uyarak Osman Bey’in idaresine girdi.1301’de Yarhisar’ı alarak başkent yaptı.Bunun üzerine tekfurlara yardım etmek için gelen Bizans ordusuyla yapılan 1302 Koyunhisar savaşında (Baphaeon) galip geldi.Bu savaş Osmanlıların Bizans’la yaptıkları ilk savaş ve ilk galibiyettir.Akyazı, Mudurnu, Sapanca, Yalova ve Mudanya alınarak Bursa kuşatıldı.Marmara denizinde İmrehor adası alındı.

Osman Gazi ilk Osmanlı parasını bastırmıştır.ilk Osmanlı kadısı karamanlı Dursun Fakih Karacahisar’a tayin edilmiştir.

Bu fetihler üzerine Anadolu Selçuklu Sultanı Osman Gaziye beylik alameti göndererek Eskişehir ve İnönü’yü de verdi.Türk devleti geleneğine göre ; Sultana tabl, alem ve tuğ gönderilirdi.

Orhan Gazi Dönemi (1324-1362)
Babasının hastalığından dolayı 1320 yılından beri devlet idaresine vekalet ediyordu.Başarılı yönetimi sonucu boyların kararı ile bey olarak tanındı.

Bursa’nın Fethi (1326)
Orhan Bey babasının isteğiyle Bursa’nın fethine hız verdi.Yaptırdığı iki kaleyle Bursa’yı kontrol altına aldı.Kuşatma altına alınan Bursa teslim oldu.

İpek sanayinin merkezlerinden olan Bursa’nın fethi Osmanlı hazinesine büyük gelir sağladı.devlet merkezi Bursa’ya taşınarak başkent yapıldı.

İznik’in Alınması(1329)
İznik’in kaybının Anadolu’nun kaybı olduğunu bilen Bizans imparatoru Maltepe (Palekanon) önlerine karargah kurdu.Ani bir saldırı ile Bizans kuvvetleri dağıtıldı.Bizans bu savaşla Anadolu’dan çekilmiştir.

Hıristiyanlığın önemli kentlerinden olan İznik Türk hakimiyetine girdi.Başkent İznik’e taşındı.İlk medrese İznik’te açıldı.

Karesioğuları’nın Topraklarının Alınması

Osmanlılar doğudan gelen Türkmenlere yurt bulmak zorundaydılar.Böylece Hıristiyan devletlerle mücadelede üstünlük sağlanacaktı.Yeni topraklar elde edebilmek için Rumeli’ne geçmek gerekiyordu.Çanakkale bölgesine ise Karesioğulları Türk Beyliği hakimdi.Karesioğullarının iç mücadelesinden yaralanılarak 1345’te yapılan bir seferle Balıkesir,Edremit körfezi ve Kapıdağ arasındaki bölgeye hakim olundu.Bu durum Rumeli’ye geçişi kolaylaştırmıştır. Karesioğulları Osmanlı’ya bağlanan ilk beyliktir.Osmanlı ilk donanmasını Karesioğullarından almıştır. Akıncı beylerinden olan Hacı İlbey, Evrenos Gazi Osmanlı hizmetine girdiler.

1353’ de önemli ticaret merkezlerinden İzmit ele geçirildi.1354’ de Ankara Ahilerden alındı.

Rumeli’ye Geçiş
Bizans imparatoru Kantakuzen taht kavgaları sebebiyle Orhan Bey’den yardım istedi.Orhan Gazinin oğlu Süleyman Paşa yardıma gönderildi.(1345) Yapılan yardımlara karşılık Gelibolu yarımadasında Çimpe kalesi üst olarak verildi.(1354)Orhan Bey’in oğlu Süleyman Gazi yönetiminde 20 bin kişilik Osmanlı kuvveti Rumeli’ne geçti.Kısa sürede Gelibolu çevresi alınarak bölgeye Türkmenler yerleştirildi.1357’de Çorlu, arkasından Bolayır, Tekirdağ, Malkara ve Lüleburgaz alındı.

Türklerin Rumeli’ne geçişi Avrupa’da korku meydana getirdi.Tekrar Osmanlıya karşı haçlı seferleri düzenlendi.


Rumeli’ye Geçişin Sebepleri:
1. Cihan Hakimiyeti Egemenliğini gerçekleştirmek
2. Stratejik Nedenler
3. İstanbul’un fethini kolaylaştırmak

Balkanlardaki fethi kolaylaştıran sebepler:
1. Balkanlarda siyasi birliğin olmaması ve birbirleriyle mücadele etmeleri
2. Türklerin balkanlarda takip ettiği siyaset
3. Balkanlarda önceden yerleşen Türklerin olması
4. Doğudan gelen Türkmenlerin bu bölgeye gönderilmesi

Diğer Faaliyetler:
a) İlk divan oluşturuldu.
b) İlk donanma kuruldu.
c) İlk medrese İznik’te açıldı.
d) İlk düzenli ordu (yaya ve müsellem) oluşturuldu.

 
I.Murat (Hüdavendigar) Dönemi (1362-1389)
Ağabeyi Süleyman babasından önce vefat etmişti.Orhan Bey’in ölümüyle boy beylerinin desteği ile hükümdar oldu.

Öncelikle Anadolu Türk birliğini kurmayı amaçladı.1375’te Hamitoğullarına baskı yaparak 80 bin altın karşılığı Akşehir, Beyşehir, Yalvaç gibi yerleri aldı.1378’de Germiyan beyinin kızı ile şehzade Yıldırım evlendirildi.Çeyiz olarak Kütahya, Tavşanlı, Emet, Simav alındı.

Karamanoğulları kendilerini Anadolu Selçuklularının devamı olarak görüyordu.Osmanlıların bu ilerleyişinden hoşlanmadılar.Osmanlı ordusu Rumeli’nde iken bazı toprakları işgal ettiler.I. Murat ilk olarak Karaman seferine çıkarak taşkınlıklarını önledi.

Edirne’nin Fethi (1363)
Edirne askeri açıdan önemli bir konumda bulunuyordu. Öncelikle Bizans’ın Edirne ile bağlantısı kesildi.Sırp ve Bulgarlar Sazlıdere’de (1363) büyük bir bozguna uğratıldı.Edirne fethedildi ve 1365 yılında başkent ilan edildi.

Sırp Sındığı Zaferi (1364)
Edirne ve Filibe’nin fethi bir haçlı seferinin düzenlenmesine sebep oldu.Papa vasıtası ile Avrupa harekete geçirildi.Balkan ülkeleri birleşti.Macar kralı Layoş’un öncülüğünde Edirne’ye kadar yaklaştılar.Hacı İlbey komutasındaki 10 bin kişilik öncü kuvvetleri tarafından haçlılar hazırlıksız yakalanarak bozguna uğratıldı. Kaçan haçlı kuvvetlerinin büyük bir kısmı Meriç nehrinde boğuldu.Böylece Rumeli’ndeki Türk hakimiyeti kesinleşmiş, ilk haçlı ordusu yenilmiştir.
1372 Çirmen (İkinci Meriç) savaşında Trakya ve Makedonya prenslikleri yenilgiye uğratıldı.

I.Kosava Savaşı (1389)
Türklerin balkanlarda ilerlemesi tekrar haçlı seferine sebep oldu.Buna Karamanoğullarıda katıldı.Seferin sebeplerinden biride Timurtaş komutasındaki Osmanlı ordusunun 1388 yılında Ploşnik’te bozguna uğramasının Balkan krallıklarını umutlandırmasıdır.Sultan Murad Karamaoğulları sorununu çözerek Rumeli’ye geçti.Vezir Çandarlı komutasındaki 30 bin kişilik kuvvet Bulgarlar üzerine yürüyerek etkisiz hale getirdi.Türk ordusu Kosava ovasında haçlılarla karşılaştı.Osmanlı ordusu ilk kez bu savaşta top kullanmıştır. Haçlılar çember içine alınarak imha edildi.Sultan Murad bu savaş sırasında bir Sırplı tarafından hançerlenerek şehit edilmiştir.(10 Ağustos 1389)

I. Murat’ın Diğer Faaliyetleri
a) Devşirme sistemi uygulanarak Yeniçeri ocağı kuruldu.
b) Tımar sistemi uygulanmaya başladı.
c) Topçu ocağı oluşturuldu.
d) Rumeli beyler beyliği oluşturuldu ve yönetimine Lala Şahin Paşa getirildi.
e) Çandarlı Halil ve Kara Rüstem Paşalar ilk mali düzenlemeyi yaptılar.
f) Sultan unvanını ilk kez kullanmıştır.
g) Kazaskerlik makamını oluşturmuştur.

Yıldırım Beyazıt Dönemi (1389-1402)
Sultan Murad’ın savaş meydanında ölümüyle, babasının vasiyeti üzerine tahta çıkarıldı.Anadolu’da karışıklıklar çıkması üzerine balkan devletleri ile anlaşmalar imzalayarak Anadolu’ya geçti.
a) Anadolu Harekatı:
Sultan Murad’ın ölümünü haber alan Anadolu beylikleri harekete geçmişti. Karamanoğulları Beyşehir’i işgal etmişler,Saruhan, Menteşe, Aydın, Germiyan Beyliklerini kışkırtmışlardı.Yıldırım Beyazıt yanında bulunan Sırp kuvvetleri ile hareket ederek Germiyan, Aydınoğulları, Candaroğulları, Kadı Burhanettin, Menteşe ve Saruhan Beyliklerini ele geçirdi.Bu bölgeyi kapsayan Kütahya merkezli Anadolu Beylerbeyliği kuruldu.
Hemen ardından Karamanoğulları üzerine Konya’ya yüründü.Anlaşma isteyen Karamanoğulları ile anlaşılarak yeniden batıya yöneldi.
b) İstanbul Kuşatması:(1391)
Karaman seferinde Yıldırım ile birlikte bulunan İmparator Yuannes’in oğlu Manuel Bursa’ya gelindiğinde babasının ölümünü haber alıp izinsiz İstanbul’a gitti.Bu durum üzerine İstanbul kuşatıldı.(1391) Macarların Türk topraklarına girdiği haber alınınca kuşatma kaldırıldı.Bu Osmanlılar tarafından yapılan ilk kuşatmadır.
c) Niğbolu Meydan Muharebesi (1396):
Osmanlıların Rumeli’ndeki faaliyetlerinin devam etmesi, akıncıların Bosna’ya, Arnavutluk’a ilerlemesi Haçlıları telaşa düşürüyordu.Bundan en çok rahatsız olan Macarların tahriki ile Fransız, Alman, Belçika, eflak, İngiliz, Felemenk, İskoçya şövalyelerinden oluşan 120 bin kişilik büyük bir haçlı ordusu 1396 mayısında harekete geçti.Bu ittifakın amacı beş yıldır kuşatma altında olan İstanbul’u kurtarmaktı.Yıldırım kuşatmayı kaldırarak 50-60 bin kişilik Osmanlı ordusunu Niğbolu da topladı. Haçlılar Niğbolu ovasında büyük bir yenilgiye uğratıldı.

Sonuçları:
1. Pek çok esir alındı.Esirlerin bir kısmı fidye karşılığı daha sonra serbest bırakılmıştır.
2. Büyük ganimet elde edildi.bu ganimetle Edirne ve Bursa’da pek çok cami, medrese ve imaret inşa edilmiştir.
3. Haçlıların aldığı yerler geri alındı.
4. Bulgar Krallığı ortadan kaldırıldı.Macaristan’a akınlar yapıldı.
5. Haçlı dünyası yarım yüzyıl (1444) Türklerin üzerine yürümeye cesaret edemedi.
6. İstanbul kuşatmalarına yeniden devam edildi.
7. Yıldırım’a halife tarafından Sultan-ı iklim-i rum unvanı verildi.

 
d) Bizans’la Anlaşma ve Anadolu Hisarı:
Yıldırım Niğbolu zaferinden sonra İsatnbul’u yeniden kuşattı.Kuşatma sırasında Anadolu Hisarı (Güzelce hisar) yapıldı.Güçlü bir deniz kuvveti ve büyük topların olmaması fethi engelliyordu.Şehir abluka altına alınarak teslim olması sağlanmaya çalışılıyordu. Ancak Anadolu’da Timur tehlikesinin ortaya çıkması sonucu kuşatma kaldırılarak Bizans’la anlaşma yapıldı.Sirkecide bir Türk mahallesi kurulmuş, kadı tayin edilmiş, yıllık haraç artırılmıştır.

 
e) Timur – Yıldırım Mücadelesi:
Timur Cengiz imparatorluğunu yeniden kurmayı amaçlıyordu.İran’ı almış, Hindistan’a sefer düzenlemişti.Karakoyunlu hükümdarı Kara Yusuf ve Bağdat Emiri Ahmet Celayir Timur korkusundan Yıldırım’a sığınmıştı.Yıldırım’ın ortadan kaldırdığı beyler ise Timur’a sığınmıştı. Timur Anadolu’ya girerek Sivas’ı yağmaladı.Yıldırım İstanbul kuşatmasını kaldırarak Anadolu’ya ilerledi. İki ordu Ankara yakınlarında Çubuk ovasında karşılaştı.Beyleri karşı tarafta olan bir kısım tımarlı sipahiler, kara tatarlar Timur’un tarafına geçince Osmanlı ordusu dağıldı. Yıldırım esir düştü.(20 temmuz 1402)

f) Ankara Savaşının Sonuçları:
1. Osmanlı Devletinin 50 yıl kadar duraklamasına sebep oldu.
2. Anadolu Türk birliği dağıldı.
3. Balkanlardaki Türk ilerleyişi durdu.
4. Bizans imparatorluğunun ömrü yarım yüzyıl uzadı.
5. İstanbul’un fethi gecikti.
6. Anadolu’da ki Osmanlı toprakları Timur hakimiyetine girdi.
7. Osmanlı hazineleri ve arşivi yağmalandı.
8. Yıldırım Beyazıt ve oğulları esir edildi.
9. Fetret dönemi başladı.

Not:Yedi ay kadar esir dönemi yaşayan Yıldırım 9 Mart 1403’ de vefat etti.

Fetret Devri (1402-1413)

Osmanlılar Ankara savaşında yenilmişlerdi.bundan yararlanan Anadolu beylikleri eski topraklarını fazlasıyla ele geçirdiler.Timur, Osmanlıların yeniden toparlanmalarını engellemek için Yıldırımın oğulları arasındaki taht kavgalarını kışkırtmıştır.Bu dönemde Osmanlının Anadolu hakimiyeti oldukça zayıflamıştır.Fakat balkanlarda Eflak prensliği dışında toprak kaybı olmamıştır.Bunun nedenleri:
1. Tımar sistemi nedeniyle bölgede gelirin ve refahın artması
2. Avrupa’da yüzyıl savaşları nedeniyle büyük bir karışıklık yaşanması
3. Fetihlerde yumuşak bir politika izlenmesi
4. Halkın çapulculara karşı güvenliğinin sağlanması

Şehzadeler Arasında Mücadeleler:Timur’un Anadolu’da bıraktığı ortam kardeşler arasında 11 yıl sürecek taht mücadelelerini başlattı.bu mücadeleler Bizans entrikaları ile daha da arttı.Süleyman Çelebi Edirne’de, İsa Çelebi Bursa’da, Mehmet Çelebi Amasya’da, Musa Çelebi Balıkesir’de hükümdarlık ilan ettiler.
İsa Çelebi yaptığı savaşlarda yenilerek öldürüldü. Mehmet Çelebi Amasya’da durumunu kuvvetlendiriyordu. Rumeli’de Süleyman Çelebi ile Musa Çelebi mücadelesi başladı. Musa çelebi 1410’da Süleyman Çelebiyi öldürttü.Geriye kalan iki kardeşten Musa çelebi Rumeli’de, Mehmet Çelebi’de Anadolu’da hükümdar oldu.Musa Çelebi bu dönemde İstanbul’u kuşatmıştır. Mehmet Çelebi Osmanlı birliğini sağlamak amacıyla mücadeleye girişti. Bizans’la anlaşarak Rumenliye geçti.Fakat yenildi. Ancak Musa Çelebinin komutanları Mehmet Çelebinin saflarına geçince Musa Çelebi yakalanarak öldürüldü.(1413) Çelebi Mehmet Osmanlı devletini tek bayrak altında toplamayı başardı.

Çelebi Mehmet Dönemi (1413-1421)
a) Anadolu Harekatı:
Çelebi Mehmet idareyi ele geçirdiğinde devlet çoğu Anadolu’da olmak
üzere oldukça toprak kaybetmişti. Çelebi Mehmet’in mücadelesi Karamanoğulları ile oldu. Karamanoğulları Bursa’da Yıldırımın kabrini bile yağmalamışlardı.bu gelişmelerden sonra Edirne’de hükümdarlığını ilan eden Çelebi Mehmet Anadolu’ya geçti. Aydınoğullarından İzmir alındı. Aydınoğlu Cüneyd Bey Niğbolu sancak beyliğine tayin edildi.1414’ de Karaman topraklarına girildi. Akşehir, Beyşehir, Seydişehir alındı. Karamanoğulları ile anlaşma yaparak geri döndü. Candaroğullarından Samsun, İsfendiyaroğullarından Tosya, Çankırı tarafları alındı. Böylece Anadolu Türk birliğini kurma yolunda önemli adımlar atıldı.Çelebi Mehmet Osmanlı devletinin ikinci kurucusu olarak ta adlandırılır.

b) Osmanlı- Venedik Deniz savaşı:
Yıldırım döneminde güçlenmeye başlayan denizcilik Akdeniz’in en güçlü donanmasına sahip Venediklilerle mücadele edebilecek güçten yoksundu. Venedik donanmasına bağlı gemilerin Osmanlı ticaret gemilerine düşmanca tavır alması üzerine Çalı Bey komutasındaki 30 gemiden oluşan Osmanlı donanması Akdeniz’e açıldı.Osmanlı donanması yenildi, Çalı Bey şehit oldu.Venedik kaptanınındı yaralanması üzerine Osmanlı donanması takip edilmedi.

c) Şeyh Bedrettin İsyanı:
Şeyh Bedrettin Edirne yakınlarında Simav’da doğdu.Bursa, Konya, Kahire gibi devrin en önemli ilim merkezlerinde okudu.Ünü tüm İslam ülkelerinde yayıldı.Kazaskerlik görevine kadar yükseldi.Yandaşları Yahudi dönmesi Torlak Kemal (Manisa’da ayaklandı), Börklüce Mustafa (İzmir’de ayaklandı) yardımı ile hükümdarlık iddiasında bulundu.
Çelebi Mehmet Şeyh Bedrettin’i Rumeli’de yakalattı.Devrin bilginlerinin kararı ile Serez’de idam ettirdi.(1420)

Bu isyan fetret devrinde halkın düştüğü bunalımdan istifade edilerek çıkarılmıştır.Şeyh Bedrettin komünizm benzeri bir sistem savunuyordu.Her türlü mülkiyetin kaldırılması ve ortak mülkiyet istiyordu.Cennet ve cehennemi ret etmiştir.Osmanlıdaki ilk dini ve sosyal içerikli isyandır.Anadolu Selçuklu dönemindeki Baba İshak ayaklanmasına benzer.

II. Murad Dönemi (1421-1451)
a) II.Murad ve Mustafa Çelebi Mücadelesi:(Düzmece Mustafa Olayı)

II. Murad tahta çıkar çıkmaz saltanat mücadelesi ile karşılaştı.Timur tarafından Semerkant’a götürülen amcası Mustafa Çelebi, Timur’un ölümüyle serbest kalmış ve Anadolu’ya dönmüştü.Bizans tarafından para karşılığı esir tutuluyordu.Ancak II. Murat tahta çıktığı günlerde serbest bırakıldı. Karamanoğullarından yardım alan Mustafa Çelebi Bizans’ın da desteğini alarak Rumeli’ne geçti. Gelibolu kalesini kuşattı.Rumeli’ndeki beyler Mustafa Çelebi’nin saflarına geçti.Üzerine gönderilen vezir-i azam Beyazıt Paşa’yı yenerek Edirne’ye girdi ve hükümdarlığını ilan etti.

Rumeli’yi ele geçirdikten sonra Anadolu’ya yöneldi.II. Murad İzmir’de şap madeni işleten Cenevizlilerle anlaştı.Mustafa Çelebi telaşlanarak Bursa’ya geldi.

II. Murad’ın komutanlarından Mihailoğlu vasıtası ile Rumeli beyleri ile gizlice temas kuruldu.Mustafa Çelebinin şehzade olmayıp düzmece olduğuna inandırıldılar.Buna inanan Rumeli beyleri ve Cüneyd beyin II. Murad tarafına geçmesi ile telaşa düşen Mustafa Çelebi Rumeli’ye kaçtıysa da yakalanarak öldürüldü.

Sultan Murad 2 yıl süren bu isyanı bastırdıktan sonra Edirne’ye giderek tahta oturdu.

b) İstanbul Kuşatması:
Mustafa Çelebiye yardım eden Bizans’ı cezalandırmak amacıyla 1422 yılında 30 bin kişilik bir kuvvetle İstanbul kuşatıldı.Büyük toplar olmadığı için şehre zarar verilemiyordu ancak tekerlekli kuleler vasıtasıyla ciddi bir tehdit haline gelinmişti.İlk kez kuşatmada donanma kullanılmıştır.Bu sırada Bizans’ın desteklediği II. Murad’ın küçük kardeşi şehzade Mustafa’nın isyan etmesi üzerine kuşatma kaldırıldı.

c) Şehzade Mustafa İsyanı:
Sultanın 13 yaşında olan Hamiteli sancak beyi olan kardeşi şehzade Mustafa korkarak Karamanoğullarına sığınmıştı.Anadolu beylikleri de yardım etmişlerdi. İstanbul kuşatması sırasında Bizans şehzadeyi yanına çağırarak destek verdi.Bursa’yı kuşattı. İznik’i ele geçirdi.Kuşatmayı kaldıran II. Murad Gelibolu yoluyla Anadolu’ya geçti. İznik’e gelerek kardeşini yakalatarak boğdurttu.

d) Anadolu Beylikleri ile Mücadele:
Anadolu beylileri II. Murad’ın ilk yıllarındaki saltanat mücadelelerinden yararlanmaya çalışmışlardı. En önemlileri Karaman, Germiyan, Menteşe ve Candaroğullarıdır.II. Murad şehzade Mustafa olayını hallettikten sonra belikler üzerine yürüdü.Candaroğulları ikiye ayrılmıştı.Birbirleri üzerinde hakimiyet kuramayınca Osmanlı egemenliğini tanıdılar.

II. Murad Menteşeoğulları üzerine yürüyerek 1425 yılında Muğla’yı alarak beyliğin hakimiyetine son verdi.1426’da Aydın oğullarını yeniden kurmak isteyen Cüneyd beyin üzerine gidiler Salihli’de yakalanarak idam edildi.

Sıra Karamanoğullarına gelmişti.1437 yılında sefere çıkılarak Konya içlerine kadar ilerlendi.İbrahim Bey kaçarak dağlık bölgeye sığındı ve barış istedi.Rumeli’de durum karışık olduğundan teklif kabul edildi.Bu barışa göre:

1) Karamanoğlu İbrahim Bey toraklarına dönecek.
2) İşgal ettiği Hamideli toprakları Osmanlılara katılacak

Fakat İbrahim Bey sözünde durmayarak Macarlar ve Bizans ile anlaşarak Osmanlıları arkadan vurmuştur.Beylik ortadan kalkana kadar mücadele devam etmiştir.

e) Rumeli’de ki Durum:
Bu dönemde Makedonya, Selanik,Teselya alınmış, Arnavutluk Osmanlı himayesine girmişti.

Balkanların en güçlü devleti olan Macarlar Türk ilerleyişinden rahatsızlık duyuyordu.Sultan Murad’ın ilk yıllarındaki kargaşadan yararlanarak Sırbistan üzerinde hakimiyet kurmaya çalıştılar.Sultan murad 1426 yılında Eflak’a girdi. Macar ve Eflak kuvvetleri mağlup oldu.1427 yılında Sırp kralı Lazar Osmanlı hakimiyetini kabul etmek zorunda kaldı.Sırp kralı Lazar’ın ölümüyle başa geçen kralı Osmanlılar kabul etmedi. Osmanlı Macar mücadelesi hızlandı.Türkler Sırbistan’a girdi. Macarlar ise Belgrat’ı işgal etti.Burada Macarların bozguna uğraması üzerine Sırp kralı Bırankoviç Türk hakimiyetini kabul etti.Eflak prensside Türk üstünlüğünü tanıdı.1428’de barış yapılmasına rağmen Macarlar iddialarından vazgeçmedi.

Macarlar yeni müttefikler aramalarına rağmen Türk kuvvetleri Macaristan içlerine kadar girdi.Fakat Belgrat alınamadı. Bu durum Macarları cesaretlendirdi.

Osmanlı aleyhine Bizans ve Avrupa’da ittifak çalışmaları hızlandı.Eflak beyi tarafından Osmanlı kuvvetleri pusuya düşürülerek 20 bin asker şehit edildi.Bağlı beyler cesaret bularak ayrıldılar.Osmanlının cezalandırma seferleri de başarısızlıkla sonuçlandı.Türkler aleyhine Karamanoğullarınında bulunduğu büyük bir ittifak kuruldu. İttifakta Sırp, Erdel, Eflak, Macar kuvvetleri bulunuyordu. Niş yakınlarında büyük kayıplar veren Osmanlı kuvvetleri geri çekilmeye başladı. Haçlı birlikleri Filibe’ye kadar ilerledi.Ancak soğukların artması ile Daha fazla ilerleyemeden geri çekilmek zorunda kaldılar.

Segedin Antlaşması (1444)
Balkanlarda ardı ardına gelen yenilgiler Osmanlı devletini zor duruma soktu.Anlaşmadan başka yol yoktu.sultan Murad girişimlerde bulunarak 12 Haziran 1444’ de Segedin barışının yapılmasını sağladı.

Maddeleri:
1. Sırp krallığı yeniden kurulacak, sırplardan Türklerin aldığı topraklar geri verilecekti.Buna karşılık Sırplar Türklere vergi verecekti.
2. Eflak, Türklere vergi vermeye devam edecek, fakat Macaristan himayesinde olacaktı.
3. Her iki taraf Tuna’yı geçemeyecekti.
4. Anlaşma 10 yıl geçerli olacaktı.

Önemi ve Sonuçları:
1. Osmanlılar Balkanlarda rahatlama sağlayarak, yeniden toparlanmak için zaman kazanmışlardır.
2. Macarlarla tampon bölge oluşturularak onların direk zararından kurdurulmuştur.
3. İlk defa sınır kavramı ortaya çıkmış ve tuna nehri belirleyici olmuştur.
4. Sultan II. Murad bu ortamdan yararlanarak hükümdarlığı 12 yaşındaki II. Mehmet’e bırakmıştır.
5. Bu durum Avrupa’da yeni bir Haçlı seferinin toplanmasına neden oldu.

f) Varna Savaşı (1444)
Segedin antlaşması sonucu tahtın II. Mehmet’e bırakılması Osmanlı devletinin içinde ve Avrupa’da olmak üzere iki önemli sonuç doğurdu.
 

I. Osmanlı Yönetiminde Etkisi:Küçük yaştaki bir şehzadenin tahta çıkması Osmanlı devleti içinde karışıklıklara sebep oldu.Çandarlı Halil Paşa ile öbür vezirler Şehabettin Paşa, II. Mehmet’in lalaları Zağnos Paşa, İbrahim paşa arasında nüfuz mücadelesi başladı.Bu mücadele Çandarlı sülalesinin yönetimden Fatih tarafından uzaklaştırılmasına kadar devam etmiştir.

II. Avrupa’da Etkisi:Çocuk yaşta bir padişahın tahta çıkması Avrupa’da yeni bir ümit doğurdu.Segedin anlaşmasının kabul edilemeyeceği ilan edildi.Yeni bir haçlı seferi hazırlığına girişildi.
Bu haçlı ordusuna Macar, Polonya, Eflak, Hırvat, Bohemya, Almanya ve Venedik katıldı.Haçlı ordusu Tuna’yı geçerek Varna önlerine geldi.Çandarlı Halil Paşa ve diğer devlet adamlarının ısrarı ile II. Mehmet babası II. Murad’ı tahta davet etti. II. Murad Edirne’ye gelerek ordunun başına geçti.Varna’da iki ordu karşı karşıya geldi. Osmanlı ordusu turan savaş taktiğini uygulayarak haçlıları büyük bir bozguna uğrattı.Haçlı ordusunun başında bulunan Kral Ladislas öldürüldü.(10 Kasım 1444)
Sonuçları:
1. Osmanlıların daha önceki yenilgilerinin izleri ortadan kalktı.
2. Hıristiyan haçlı dünyasının İstanbul’u kurtarma girişimlerinin sonuncusu olmuştur.
3. Türkleri balkanlardan atma girişimi bir kez daha sonuçsuz kaldı.
4. Osmanlıların balkanlarda ki yerleşimi hızlandı.
5. II. Murad bir müddet tahtı oğluna bırakarak çekildiyse de devlet adamlarının ısrarlı davetleriyle tekrar tahta çıktı.

• AnaSayfa
• İletişim
• Hakkında
  • Alt Menüler
• Ziyaretci Defteri